Зорлық-зомбылық – қоғамдағы ең күрделі де өзекті мәселелердің бірі. Ол тек жеке адамның ғана емес, бүкіл қоғамның қауіпсіздігі мен дамуына әсер етеді. Зорлық жасалған ортада сенім азайып, үрей күшейеді, адамдар арасындағы қарым-қатынас бұзылады. Сондықтан бұл құбылысты тек жеке жағдай ретінде емес, әлеуметтік мәселе ретінде қарастыру маңызды.
Біріншіден, зорлық-зомбылықтың себептері көпқырлы. Отбасындағы түсініспеушілік, тәрбиедегі кемшіліктер, экономикалық қысым, әлеуметтік теңсіздік және мәдени қалыптардың бұрмалануы — бәрі бірдей зорлыққа әкелуі мүмкін. Кейде адамдар өз эмоцияларын басқара алмауынан немесе дұрыс үлгі көрмегендіктен күш қолдануды «шешім» деп қабылдайды. Бұл — қоғамда әлі де психологиялық сауаттылықтың жеткіліксіз екенін көрсетеді.
Екіншіден, зорлық-зомбылық салдары өте ауыр. Ол адамның психикасын жаралап қана қоймай, өмірлік сенімін жоғалтады, өз-өзін бағалауына кері әсер етеді. Куә болып өскен балалар да кейін осы үлгіні қайталау қаупіне ұшырайды. Яғни бір адамның жасаған зияны бірнеше ұрпаққа әсер етуі мүмкін. Мұндай жағдайлар тек жеке жанұяны емес, тұтас қоғамның болашағын әлсіретеді.
Үшіншіден, зорлық-зомбылықтың алдын алу үшін мемлекет, білім беру жүйесі және әрбір азамат бірігіп әрекет етуі қажет. Құқықтық қорғау органдарының тиімді жұмысы, тұрмыстық зорлыққа қарсы нақты заңдардың орындалуы, мектептер мен жоғары оқу орындарында психологиялық мәдениетті арттыру — мәселені шешудегі маңызды қадамдар. Сонымен бірге, әр отбасыда өзара сыйластық, түсіністік және ашық қарым-қатынас қалыптастыру да ерекше рөл атқарады.
Зорлық-зомбылық — жай ғана жеке әрекет емес, әлеуметтік сананың көрсеткіші. Онымен күресу тек жазалау арқылы емес, адамға құрмет көрсету, құқықтық мәдениетті нығайту және психологиялық қолдау жүйесін дамыту арқылы жүзеге асуы тиіс. Әр адам зорлық-зомбылыққа қарсы тұрудан бастаса, қоғам қауіпсіз, мейірімді және үйлесімді бола түседі.
Г.СӘДУАҚАСОВА
