Кәмелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі аудандық комиссияның кезекті отырысында кәмелетке толмағандардың заңсыз еңбекпен шұғылдануы, суицид фактілерінің алдын алу, жазғы демалыста уақыттарын тиімді пайдалануы, жетім балалардың құқықтарын қорғау және ішкі істер органдарында есепте тұрған балалармен жүргізілген жұмыстар қаралды. Комиссия отырысына аудан әкімінің орынбасары Арман Әділғалиев төрағалық етті.
ЗАҢСЫЗ ЕҢБЕККЕ ЖОЛ ЖОҚ
Жергілікті полиция қызметі бөлімшесінің ювеналды полиция тобының кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі учаскелік полиция инс- пекторы Ж. Ділмағамбетованың айтуынша, жасөспірімдердің жұмыспен қамтылуын талдау, оларға қатысты еңбек заңнамасын бұзу фактілерінің жолын кесу бағытында аудандық полиция бөлімі жоспарлы жұмыстар ұйымдастырады. Жаз мезгілі басталысымен Махамбет ауданы көлемінде жасы кәмелетке толмағандардың құқығын қорғау, жасөспірімдердің жұмыспен қамтылуын талдау, оларға қатысты еңбек заңнамасын бұзу фактілерін болдырмау мақсатында ювеналды полиция, учаскелік полиция инс- пекторлары және жергілікті атқарушы органдармен, яғни білім беру және халықты әлеуметтік қорғау органдары өкілдерін тарта отырып сауда, оның ішінде, рұқсат етілмеген сауда орындарында, көлік жуу орталықтары мен егін шаруашылықтарында рейдтік іс-шара ұйымдастырылады. Аталған іс шараларды сапалы өткізу үшін аудандық полиция бөлімінің жеке құрамы мен білім беру бөлімінің әдіскерлері, жастар ресурстық орталығының қызметкерлері қатыстырылады. Іс-шаралар кезінде аудан көлеміндегі барлық азық-түлік дүкендер, орталық базар, жәрмеңке, шаруа қожалықтары, ауылдық округтердегі егін шаруашылықтары тексеріледі. «Жасыл ел» мерзімдік ақылы жасаққа қабылданған жасөспірімдердің ішінде де еңбек нормаларын сақтай отырып, ата-аналарының рұқсат қолхаттары негізінде жұмыстар ұйымдастырылады.
- Сонымен қатар, ІІМ-нің нұсқауына сай бала еңбегін қанауға қарсы акция- лар да жыл сайын өткізіледі. Акция барлық мүдделі мемлекеттік органдарды тарта отырып, жүйелі түрде өткізілетін болады. Онда ҚР Еңбек Кодексінің 69- бабы «Жұмыскерлердің жекелеген санаттары үшін жұмыс уақытының қысқартылған ұзақтығы» басшылыққа алынып, түсіндірме жұмыстары жүргізіледі.
Оларға: 1. Он сегіз жасқа толмаған жұмыскерлер үшін:
1) он төрт жастан он алты жасқа дейінгі жұмыскерлер үшін – аптасына 24 сағаттан аспайтын;
2) он алты жастан он сегіз жасқа дейінгі жұмыскерлер үшін – аптасына 36 сағаттан аспайтын жұмыс уақытының қысқартылған ұзақтығы белгіленеді.
Кәмелетке толмағандардың құқықтарын бұзу фактілері анықталған жағдайларында өз құзыреті шеңберінде құқықтық сипаттағы шаралар қабылданады:
- кәмелетке толмағандарды тәрбиелеу бойынша міндеттерді орындамағаны үшін ата-аналарды ӘҚБтК-нің 127-бабы бойынша әкімшілік жауапкершілікке тарту;
- өз балаларының құқықтарын бұзатын ата-аналарға қатысты материалдарды кәмелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссияларға жолдау;
- құзырлы органдар (прокуратура және халықты әлеуметтік қорғау органдары) алдында кәмелетке толмағандарды еңбек қызметіне заңсыз тарту фактілері бойынша ден қою шараларын қабылдау туралы өтініш беру.
Аталған іс-шараларды атқару кезінде адам саудасының, балаларға қатысты жыныстық тиіспеушілік, еңбек қанауына тартудың алдын алу, күндізгі, түнгі бағытта рейдтік іс- шараларын жүргізе отырып, кәмелетке толмағандардың ойын-сауық орындары мен тұрғын-жайдан тыс жерде жүруі жағдайын қадағалау үшін полиция бөлімі өз қызметін жалғастырады, -деді Ж.Ділмағамбетова.
СУИЦИД ФАКТІСІ ТІРКЕЛМЕГЕН
Полиция инспекторының мәлімдеуінше, аудан бойынша аяқталған суицид фактісі және оған оқталу деректері орын алмаған.
-Суицидке оқталу фактісі орын алған жағдайда ҚР ҚК-нің 105 бабымен қылмыстық іс жүргізіледі. Сонымен қатар, жасөспірімнің және оның ата- анасымен профилактикалық жұмыстар жүргізіліп, аудан әкімі жанандағы кәмелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссиясында қарауға ұсынылады. Сонымен қатар, психологпен жұмыс жасауға жолданады. Аудан бойынша білім беру ұйымдарына бекітілген учаскелік полиция инспекторлары мен мектеп психологы, сынып жетекшілерімен бірлесіп, оқушылардың мінез-құлқындағы өзгерістер мен олардың отбасындағы қарым- қатынастар туралы ақпарат алмасады. Өзгерістер байқалған оқушылардың отбасы жағдайын, ондағы өзара қарым- қатынасын учаскелік полиция инспекторлары сырттай бақылауға алады. Кәмелетке толмағандар арасында суицидтің алдын алу, сала аралық байланысты күшейту мақсатында мектеп инспекторлары есепте тұрған қолайсыз отбасыларды, оның ішінде, 14-18 жас аралығындағы балалары бар жанұялармен түсіндірме жұмыстар ынжүргізеді. Олардың бос уақыттарын қалай өткізетіндігі, айналысатын ортасы, білім деңгейі және ата-анасымен қарым-қатынасы туралы ақпарат алып, кері байланыс орнату үшін жұмыстанады,-деген ол суицидтің алдын алу мақсатында анонимді сауалнамалар жүргізу және оны сапалы түрде талдау, «Жайсыз отбасында» тәрбиеленетін және полицияның есебінде, мектепшілік тізімдік есептегі оқушылармен әңгімелесу, бейімдеу жұмыстарын жүргізу, оқу жылы басталғаннан кейін аталған тақырыпта полиция қызметкерлерін қатыстыра отырып, психолог мамандармен тәрбие сағаттарын өткізетінін айтты.
ЖАЗҒЫ ДЕМАЛЫС ТИІМДІ ӨТУІ ТИІС
Оқушылардың жазғы каникул кезіндегі бос уақытын тиімді ұйымдастыру бойынша аудандық білім бөлімінің басшысы Венера Қабышева баяндады.
-Оқушылардың жазғы каникул кезіндегі демалыс, сауықтыру және бос уақытын тиімді өткізу мақсатында 16 білім беру ұйымында (15мектеп, 1 өнер мектебі), сонымен қатар, Сарытоғай ауылында орналасқан «Арай» демалыс лагерінде ауданның 1-10 сынып оқушылары арасында 5491 баланы жазғы лагерьлермен қамту жоспарланған. «Арай» демалыс лагеріне 480 бала 4 кезеңмен қабылданады.
1090 бала 6 мектепте тамақтандырылатын күндізгі лагерьге, 60 бала Қ.Ахмедияров атындағы орта мектебіндегі шипажай үлгісіндегі лагерьге, қалған 3861 оқушы мектеп жанындағы бейіндік лагерьлерге жіберіледі. Лагерьлер бейіндік, дебаттық, тілдік, ақпараттық технология, шатырлық, көгалдандыру, мәдени- тарихи орындарға танымдық саяхат, «Киіз үй», «Жас Ұлан» көшбасшылар мектебі, құрылыс-жөндеу бригадалары, агрожасақ құру арқылы бау- бақша алаңдарының қызметі бағытында ұйымдастырылады. Аталған жұмыстарға жергілікті бюджеттен 83 млн 543 мың 766 теңге қаражат қаралған,-деді В.Қабышева.
Аудандық полиция бөлімі тарапынан әр түрлі іс-шаралар кезінде балаларды тасымалдайтын автобустарды рейс алдындағы автокөлік құралдарын техникалық пайдалану қағидаларының талаптарына сәйкестігін тексеру жұмыстары міндетті түрде жүргізіледі. Тексеру барысында бұзушылықтар анықталған жағдайда тиісті нұсқамалар жіберіліп, қалпына келтірілуі бақылауға қойылады. Кәмелетке толмағандардың жаздағы қауіпсіздік ережелерін сақтау, биіктіктен құлау, Махамбет ауданы Жайық жағалауында орналасуына байланысты және аудандағы қазіргі ахуалға байланысты балалардың судағы қауіпсіздігі туралы алдын алу туралы жадынамалар ата-аналар чаттарында таратылып, әлеуметтік желідегі бөлім парақшаларында мақалалар кеңінен жариялануда. Балаларды автомобиль көлігімен жолаушылар мен багажды тасымалдау қағидаларының талаптарына сәйкес балаларды сауықтыру ұйымдарына тасымалдау кезінде мекемелерден берілген сұраныс хаттары негізінде балаларды патрульдік полицияның арнайы автомобильдерімен тасымалдау ұйымдастырылады.
Учаскелік полиция инспекторы Жанар Ділмағамбетованың айтуынша, Білім беру бөлімімен бірлесіп аудан бойынша «Арай» демалыс лагеріндегі балалардың қауіпсіздігін сақтау ережелері тексерілген.
ЕСЕПТЕ СЕГІЗ БАЛА ТҰР
Ішкі істер органдарында есепте тұрған балалармен жүргізілген жұмыстар бойынша Ж.Ділмағамбетованың мәлімдеуінше, қазіргі уақытта полиция бөлімінің есебінде 8 кәмелетке толмаған бақылауда тұр. Оның ішінде оқушылар саны – екеу. Есепте тұрған кәмелетке толмағандардың бақылау істері жасақталып, ай сайын жос- парлы түрде, қосымша іс-шаралар кезінде мекен-жайларынан тексеріп, ата-аналарымен профилактикалық жұмыстары ұйымдастырылып отыр. Сонымен қатар, білім беру бөліміне олардың жазғы мезгілде сауықтыру және бос уақыттарын тиімді өткізу мақсатында лагерьлермен қамтуға ұсыныс хаттар жолданған. Оқу процесс кезінде оларды тәрбиелік шараларға қатыстыру, белсенділіктерін арттыру, қайта бейімдеуге бағытталған шаралар жүргізіледі. Психолог маманмен бірлесіп, әңгімелесулер ұйымдастырылады.
Есептегі кәмелетке толмағандардың тарапынан орын алған құқық- бұзушылықтары бойынша заңды өкілдеріне әкімшілік хаттамалар жасақталып, заңды шаралары алынған. Оларға ҚР ӘҚБтК-нің 127 бабы бойынша айыппұл салынып, өндірілген.
Есепке қойылған жасөспірімдер полиция есебіне 12 ай мерзімге қойылып, мерзімі аяқталған уақытта есептен шығарылады. Алайда, мінез – құлқында түзелу байқалмаған жағдайда баянат арқылы мерзімі ұзартылады.
ЖЕТІМДЕР – ЖЕКЕ БАҚЫЛАУДА
Аудандық білім бөлімінің басшысы В.Қабышеваның айтуынша жетім балалардың, ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау оларды отбасына тәрбиелеуге (асырап алуға, қорғаншылыққа немесе қамқоршылыққа, патронатқа, баланы қабылдайтын отбасына) беру арқылы, ал мұндай мүмкіндік болмаған кезде — жетім балаларға, ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған барлық типтегі ұйымдарға беру арқылы жүзеге асырылады.
Күні бүгінге аудандық білім бөлімі бойынша есепке алынған кәмелеттік жасқа толмаған жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған жалпы 22 бала: оның ішінде 20-жетім бала, 1-ата- анасының қамқорлығынсыз қалған бала, сонымен қатар, патронаттық тәрбиедегі 1 бала бар, республикалық деректер банкінің есебіне алынған.
Заңды өкілдері, яғни қорғаншы және қамқоршы, патронаттық тәрбиешілері тағайындалған, отбасында тәрбиеленуде. Жетім балаларға он еселенген есептік көрсеткіш бойынша төленетін жәрдемақы күні бүгінге 36 920 теңгені құрайды. Жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған 21 бала, патронаттық тәрбиедегі 1 бала тұрғын үй кезегіне есепке қойылған. Сонымен қатар, білім беру ұйымдарының қамқоршылық кеңесі арқылы Президенттік шараға қатысушы балалардың санаттары бойынша (жетім, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар, ерекше білімді қажет ететін, көп балалы, дарынды балалары және т.б) тізім қалыптастырылып, жылма-жыл аталған шараға қатыстырылып келеді.
Баяндамашылардың берген мәліметіне орай комиссия мүшелері тарапынан сауалдар қойылып, мәселелер талқыға салынды. Комиссия отырысын қорытындылаған комиссия төрағасы А.Әділғалиев кәсіпкерлік нысандарда еңбек етіп жүрген кәмелетке толмағандарды бақылауға алып, кәсіпкерлерге заңсыз арзан еңбек күшін пайдаланбай, оның орнына жұмыссыз азаматтарды жұмысқа алу қажеттігін түсіндіруді, лагерьлердің жұмысын жеке бақылауға алуды, кәмелетке толмағандардың көлік жүргізу оқиғаларын қадағалауды, комиссия жұмысына ауылдық округ әкімдерін араластыруды, жазғы уақытта студенттерді түрлі мәдени шараларға тартуды тапсырды.
Б.СҮЙЕУОВА
