Қазір ел ішінде алаяқтықтың түрлі тәсілдері пайда болуда. Алаяқтардан сақ болу жөнінде айтып та, жазып та жатқанымызбен, банк немесе полиция қызметкері болып қоңырау шалғандарға сеніп, сан соғып қалатындар әлі де бар. Ресми мәліметке сүйенсек, соңғы екі жылда қазақстандық банктерде 14,6 млрд теңгенің 7,8 мың жалған несиесі ресімделген. Бұл мәселені көтерген ҚР Парламент Мәжілісінің депутат­тары дабыл қағуда.

Жалған несиелердің 82 пай­ызы алаяқтардың ықпалымен банктердің мобильді қосымшалары арқылы ресімделген көрінеді. Сондықтан, халық қалаулылары азаматтарды алаяқтардан қорғауды күшейту үшін заң жо­басына тұрғындардың несие алу­дан ерікті түрде бас тарту құқығы енгізілетінін айтты. Яғни, аза­маттар тарапынан осындай бас тарту құжаты болса, банктер мен микроқаржы ұйымдары несие бере алмайды.

ҚР Қаржы нарығын рет­теу және дамыту агенттігінің Қаржы қызметтерін тұтынушылардың құқықтарын қорғау департаментінің ди­ректоры Александр Терентьев қаржылық алаяқтық пен қаржы пирамидаларына қарсы іс-қимыл жөніндегі шараларына қатысты жыл басында жасаған баяндама­сында соңғы жылдары әлеуметтік инженерияның заманауи әдістерін қолдана отырып, интернет- алаяқтық жағдайлары жиілеп кеткенін атап өтті. Мәселен, ҚР Ішкі істер министрлігінің ресми деректеріне сәйкес, өткен жылдың өзінде 21,6 мыңға жуық алаяқтық тіркелген. Ол: «ҚР Үкіметі бай­ланыс, төлемдер мен ақша ауда­рымдары саласында, сондай-ақ тұтынушылық онлайн кредит беру саласында реттеуді күшейтуге және қатаңдатуға бағытталған және 15 іс-шараны қамтитын Кредиттік алаяқтыққа қарсы іс-қимыл тетіктерін іске асыру жөніндегі жол картасын бекітті», - дейді Александр Терентьев.

Сонымен қатар, Қазақстан Ұлттық Банкі «сақтандыру жағдайларын» пайдаланатын алаяқтардың жаңа схемалары пайда болғанын ескертеді.

- Қазақстан Ұлттық Банкі жеке тұлғаларға қызмет көрсетпейді және азаматтардың қаржы құралдарын сақтандырумен айна­лыспайды. Қаражат жымқыруды көздейтін қаскөйлер өздерін жеке сот орындаушысы ретінде та­ныстырып, азаматтарға жалған құжаттар жібереді. О н д а азаматтарға тиесілі Ұлттық Бан­кте «жеке тұлғалардың ашық және сақтандырылған шоты» бар деп ал­дайды. Сол үшін жәбірленуші та­рап ретінде азаматтарға ақшалай төлемдер мен өтемақылар төленеді деген сылтаумен кейін «Ұлттық Банктің қаражатынан» өтеледі деп сақтандыру жарна­сын енгізу керек екенін алға тар­тады. Тіпті, азаматтарды сендіру үшін мемлекеттік органдардағы «уәкілетті тұлғалардың» немесе жеке сот орындаушысының қолы мен аты-жөні жазылған және мөр басылған жалған құжаттарды көрсетеді. Мұндай «растаушы құжаттар» азаматтарды үшінші тұлғаға ақша аударуға сендіру үшін көрсетіледі. Ұлттық Банк жеке тұлғалардың шотына қызмет көрсетпейтінін, азаматтардың қаржы құралдарын сақтандырумен айналыспайтынын, сондай-ақ халықпен ақшалай есеп айыры­спайтынын еске саламыз. Егер сіз немесе жақыныңыз алаяқтардың арбауына тап болса, тиісті арыз­бен Қазақстан Республикасының құқық қорғау органдарына жүгінуге кеңес береміз, - дейді банк өкілдері.

Есіңізде болсын, қаржы операци­яларын телефон арқылыжүргізуге болмайды. Қаражаттың қауіпсіздігіне алаңдаған жағдайда банк филиалына барған дұрыс. «Банктің қауіпсіздік қызметінен» қоңырау шалып тұрмын деген­дерге алданып, алаяқтың құрығына түсіп қалмаңыз!

Б.САПАРОВА