Қазақстан жыл сайын 8-9 млн. тонна астық экспорттайды, оның 6,5-7,5 млн. тоннасы — бидай. Экспорт географиясы 40-тан астам елді қамтиды. Орталық Азия, Ауғанстан, Қытай, Түркия, Иран, Италия, Тунис елдері дәстүрлі нарық саналады. Биылғы қараша айының соңындағы жағдай бойынша 6,3 млн. тонна астық экспортталды. Жаңа өнім экспорты 2,37 млн. тоннаны құрады, бұл 2023 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 52%-ға артық.
Өзбекстанға жеткізілім 42%-ға артып, 944 мың тоннаны құрады, өткен жылы бұл көрсеткіш 665 мың тонна болған. Тәжікстанға жеткізілім 49%-ға өсіп, 2023 жылғы 254 мың тоннадан биыл 377 мың тоннаға дейін жетті. Сондай-ақ Қытайға экспорт көлемі 17%-ға өсіп, өткен жылғы 304 мың тоннадан биыл 355 мың тоннаға дейін артқаны байқалды, Ауғанстанға жеткізілімдер өткен жылы 67 мың тоннадан ағымдағы жылы 115 мың тоннаға дейін 71% — ға ұлғайды, Иранға жеткізілімдер 10 мың тоннадан 299 тоннаға дейін 30 есе ұлғайды мың тонна. Ауғанстанға жеткізілімдер көлемі 71%-ға ұлғайып, өткен жылғы 67 мың тоннадан 115 мың тоннаға дейін артты. Иранға экспорт көлемі 10 мың тоннадан 30 есеге артып, 299 мың тоннаны құрады.
Биыл экспорттық әлеует 12 млн. тоннаға жетеді деп болжануда. Негізгі өткізу нарықтары – Орталық Азия, Қытай, Ауғанстан, Италия және басқа елдер. Сондай-ақ Әзербайжан, Ауғанстан, Иран, Ирак, Солтүстік Африка және ЕО елдеріне Қара және Балтық теңіздерінің порттары арқылы 2 млн. тоннаға дейінгі көлемде астық тасымалдау мәселесі пысықталуда.
Жұмыстың тиімділігін арттыру үшін Қазақстан ішінде де, экспортқа да жөнелтуді жоспарлайтын жедел астық штабы құрылды. Халықаралық дәліздер құру жөніндегі жобаларды іске асыру арқылы экспорт географиясын одан әрі кеңейту жоспарлануда.
Бақтыбек ТАУБАЕВ,
ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы, Атырау облысының Құрметті азаматы
